Đối với trẻ chậm phát triển trí tuệ, cần có các phương pháp dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ phù hợp để giúp bé hòa nhập với xã hội và tự chăm sóc bản thân. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh băn khoăn không biết phương pháp nào là hiệu quả nhất. Bài viết dưới đây của học viện Anh ngữ Enspire sẽ giải đáp những thắc mắc về trẻ chậm phát triển trí tuệ cho phụ huynh.
GIÁ TRỊ MỚI HẤP DẪN - HỌC HIỆU QUẢ GẤP ĐÔI
Cùng bé HỌC MÀ CHƠI - GIỎI 4 KỸ NĂNG TIẾNG ANH với chương trình đạo tạo chuẩn Quốc tế của Enspire. Đặc biệt! Trong tháng này tặng ngay suất học Enspire Class - Lớp học chuyên đề cùng giáo viên trong nước và quốc tế giúp trẻ học tốt, ba mẹ đồng hành hiệu quả. ĐĂNG KÝ NGAY!
Tìm hiểu một số điều về trẻ chậm phát triển trí tuệ
Trước khi tìm hiểu về các phương pháp dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ, ba mẹ cần hiểu một số đặc điểm của các mức độ chậm phát triển trí tuệ ở trẻ. Do có sự rối loạn trong quá trình phát triển thần kinh dẫn đến trẻ bị chậm phát triển trí tuệ. Trẻ thường gặp khó khăn trong việc tiếp thu thông tin từ môi trường xung quanh, phản ứng chậm hơn so với những trẻ khác và gặp khó khăn trong việc áp dụng kiến thức vào thực tế. Trẻ chậm phát triển trí tuệ có IQ dưới 75 và được phân thành 4 mức độ như sau:
- Chậm phát triển trí tuệ nhẹ
- Chậm phát triển trí tuệ trung bình
- Chậm phát triển trí tuệ nặng
- Chậm phát triển trí tuệ rất nặng
Phần lớn trẻ chậm phát triển trí tuệ thường ở mức độ nhẹ. Ở mức độ này, trẻ vẫn có thể giao tiếp, học tập bình thường nhưng cần có thời gian để rèn luyện. Các trường hợp này ba mẹ nên quan sát và dạy dỗ con theo những phương pháp khoa học thì bé có thể tiến bộ nhanh và phát triển bình thường. Tuy nhiên thời gian tiếp thu của bé sẽ lâu hơn nhưng khi lớn lên bé vẫn có thể sinh hoạt bình thường và không dựa dẫm vào ba mẹ.
Đối với trẻ chậm phát triển trí tuệ ở mức trung bình, ba mẹ cần phải quan tâm đến bé nhiều hơn. Việc học tập, sinh hoạt và tương tác vẫn có thể bình thường nhưng sẽ mất rất nhiều thời gian và khó khăn nếu muốn trẻ học một điều gì đó mới. Với trường hợp này, ba mẹ nên kiên nhẫn và chú ý hướng dẫn bé nhiều hơn. Khi lớn lên trẻ cũng cần phải sống gần gia đình để có người quan sát.
Một trường hợp hiếm gặp là trẻ chậm phát triển ở mức độ rất nặng. Việc tập và những kỹ năng sinh hoạt cơ bản với trẻ cũng là những thách thức lớn. Với trẻ ở mức độ này, ba mẹ cần dành nhiều thời gian và có những phương pháp dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ phù hợp giúp con nắm được những kiến thức cơ bản.
Ba mẹ tham khảo thêm bài viết về Biểu hiện của trẻ chậm phát triển ngôn ngữ
Những phương pháp dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ hiệu quả giúp trẻ tiến bộ nhanh
Kích hoạt chức năng của các giác quan
Việc kích hoạt các chức năng của giác quan trẻ là nhiệm vụ quan trọng đầu tiên trong các phương pháp dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ. Ba mẹ hãy hỗ trợ bé tiếp nhận các thông tin một cách tự nhiên nhất từ môi trường bên ngoài.
Xúc giác: Giác quan xúc giác của trẻ rất nhạy, nhất là ở môi, bàn tay và bàn chân. Ba mẹ có thể hỗ trợ trẻ tiếp xúc với các vật liệu có đặc tính khác nhau như nóng – lạnh, cứng – mềm, nặng – nhẹ,… để giúp trẻ phát triển các kỹ năng như cầm, nắm, nắn và bóp với các ngón tay.
Thị giác: Bé có thể học nhận biết màu sắc, hình dạng, kích thước, đặc điểm và vị trí của các đối tượng thông qua các hoạt động như sử dụng đồ chơi, tài liệu học tập, dụng cụ làm bếp,… Ba mẹ hãy kèm theo những lời giải thích đơn giản, ngắn gọn và dễ hiểu, giúp trẻ nắm bắt cơ bản và từ đó phân biệt các đồ vật khác nhau một cách dễ dàng.
Thính giác: Ba mẹ có thể giúp trẻ phát triển thính giác bằng cách cho trẻ nghe nhạc, các nhạc cụ, tiếng kêu của động vật và âm thanh của phương tiện giao thông. Các hoạt động có thể bao gồm nhận diện âm lượng, xác định vị trí của các âm thanh. Ngoài ra, ba mẹ nên thường xuyên trò chuyện, giao tiếp và chơi đùa cùng con.
Khứu giác: Khứu giác là giác quan phát triển sớm nhất của trẻ. Bài tập đánh thức khứu giác bằng cách cho trẻ ngửi đồ của thức ăn, mùi thơm,… Những mùi trẻ hay tiếp xúc.
Khứu giác: Đây là giác quan phát triển sớm nhất của trẻ. Ba mẹ có thể kích thích khứu giác của trẻ bằng cách cho trẻ ngửi các đồ vật, mùi thơm của thức ăn và những mùi trẻ thường tiếp xúc hàng ngày.
Vị giác: Ba mẹ có thể khuyến khích trẻ nếm và quan sát biểu cảm trên khuôn mặt của trẻ khi nếm thử các loại vị như đắng, ngọt, chua, mặn,… Ba mẹ cũng có thể hỏi trẻ đang nếm vị gì khi ăn một món nào đó và so sánh với món có vị tương tự. Hãy cung cấp cho trẻ nhiều loại thực phẩm đa dạng vị giác để trẻ có cơ hội trải nghiệm và học hỏi.
Phương pháp dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ bằng cách giúp trẻ phát triển kỹ năng ngôn ngữ
Trẻ chậm phát triển trí tuệ thường gặp khó khăn trong giao tiếp, tương tác, đọc và viết. Vì vậy, ba mẹ nên áp dụng một số phương pháp dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ bằng cách cải thiện kỹ năng giao tiếp của trẻ như sau:
Rèn luyện và phát triển kỹ năng giao tiếp phi ngôn ngữ:
- Dạy con cách chỉ tay, giao tiếp bằng ánh mắt, và quay đầu khi người khác gọi.
- Trẻ thành thạo trong giao tiếp phi ngôn ngữ sẽ dễ dàng học giao tiếp bằng ngôn ngữ.
- Bắt đầu từ 2-3 quyển và tăng dần lên 9-10 quyển mỗi ngày.
- Sử dụng sách có hình ảnh sinh động, ít chữ để giúp trẻ dễ tiếp thu và ghi nhớ.
- Thơ, đồng dao, truyện giúp trẻ ghi nhớ từ vựng một cách dễ dàng hơn.
- Kích thích cảm xúc tích cực và uốn nắn hành vi của trẻ.
- Sử dụng câu ngắn, đơn giản và dễ hiểu.
- Nói chuyện với trẻ về nhiều chủ đề, thông tin, kiến thức để giúp trẻ nạp ngôn ngữ liên tục.
Chia nhỏ các nhiệm vụ
Một phương pháp dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ là chia nhỏ các nhiệm vụ. Vì trẻ chậm phát triển trí tuệ có khả năng tập trung kém và trí nhớ ngắn hạn nên ba mẹ cần chia nhỏ các nhiệm vụ khi muốn giao cho bé nhiệm vụ. Ban đầu hãy để bé thực hiện hoàn thành những phần việc nhỏ, sau đó hãy nâng dần khối lượng công việc tùy thuộc vào khả năng của bé.
Ba mẹ hãy thường xuyên giao nhiệm vụ cho trẻ. Chắc chắn bé sẽ trở nên tiến bộ hơn khi được ba mẹ hướng dẫn tỉ mỉ chi tiết. Khi bé hoàn thành các nhiệm vụ hoặc các công việc, ba mẹ nên khen con, khuyến khích con dù công việc đã hoàn thành hoặc chưa hoàn thành trọn vẹn. Từ đó bé sẽ cảm nhận được những thành quả của sự cố gắng nỗ lực.
Đánh thức kỹ năng tư duy nhận thức
Đây là một phương pháp hiệu quả trong các phương pháp dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ. Việc đánh thức khả năng tư duy nhận thức bé sẽ giúp não bộ của con hoạt động tốt hơn. Ba mẹ hãy tham khảo 2 phương pháp gợi mở tư duy cơ bản:
Phương pháp so sánh: Ba mẹ hãy hướng dẫn bé so sánh các hình thái (màu sắc, kích thước,…) của các đồ vật quen thuộc. Ba mẹ có thể cho bé những câu hỏi để bé tìm điểm giống và khác nhau. Việc dạy này cần ba mẹ phải kiên trì, dành thời gian cho con có thể chia sẻ ý kiến của mình.
Phương pháp phân tích: Ba mẹ hãy cho bé được tìm hiểu những kết cấu của sự vật ví dụ như các bộ phận cơ thể hoặc các loại thực vật. Ngoài ra có thể cho bé chơi các trò xếp hình khối, phương tiện giao thông,…Từ đó, khả năng tư duy nhận thức của trẻ sẽ phát triển tốt hơn.
Dạy trẻ cách kiểm soát hành vi
Khuyến khích trẻ thực hiện các hành vi tốt:
- Hãy tạo cho bé những cơ hội thực hiện hành vi tốt
- Có sự khuyến khích, khen ngợi khi bé làm được hành vi tốt
- Không bắt trẻ làm những điều trẻ không thích bởi đó sẽ hình thành việc thực hiện các hành vi xấu.
Giảm các hành vi không tốt của trẻ:
- Hãy nhắc nhở và ngăn cản trẻ khi trẻ có ý định thực hiện những hành động không tốt
- Hãy có những biện pháp phê phán: khiển trách, phạt đúng cách,…
Lời kết
Trẻ chậm phát triển trí tuệ là những đứa trẻ đặc biệt. Ba mẹ cần chăm sóc, giáo dục và quan tâm đến trẻ nhiều hơn. Ba mẹ nên dùng tình yêu thương cùng với việc tham khảo những phương pháp dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ phù hợp để trẻ có thể tiến bộ và phát triển bình thường như những đứa trẻ khác.
Ba mẹ có thể tham khảo bài viết về Điểm mạnh của trẻ chậm phát triển ngôn ngữ
