Kỹ năng sống cho bé là loại nhân tố quan trọng có ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình phát triển của trẻ sau này. Do vậy việc giáo dục về các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non ngay từ sớm là cần thiết và quan trọng mà quý phụ huynh nên cân nhắc càng sớm càng tốt. Trong bài viết này, Học viện anh ngữ Enspire (Enspire Academy) xin gửi đến các cha mẹ tổng hợp các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non. Hy vọng cha mẹ có thể từ đó nhận thức, cân nhắc để giáo dục cho con một cách hợp lý nhất nhé!
Học viện anh ngữ Enspire (Enspire Academy) là đơn vị giảng dạy tiếng anh lâu đời tại Hà Nội, Hải Phòng với đội ngũ giáo viên bản ngữ kinh nghiệm và những phương pháp khoa học tối ưu nhất cho việc học tiếng Anh của trẻ em. Cha mẹ muốn con có thể thành thạo kỹ năng tiếng Anh từ sớm vui lòng để lại thông tin tại đây để được hỗ trợ nhanh nhất.
GIÚP CON LÀM GIÀU VỐN TỪ VỰNG VỚI BỘ HỌC LIỆU ENSPIRE START
Phụ huynh đăng ký ngay để được Enspire tư vấn khóa học phù hợp cho con
Kỹ năng sống là gì? Dạy kỹ năng sống cho trẻ mầm non liệu có quá sớm?
Giải đáp kỹ năng sống là gì?
Theo Wikipedia, Kỹ năng sống là tập hợp các hành vi tích cực và khả năng thích nghi cho phép mỗi cá nhân đối phó hiệu quả với các nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày; nói cách khác là khả năng tâm lý xã hội. Đó là tập hợp các kỹ năng mà con người tiếp thu qua giáo dục hoặc trải nghiệm trực tiếp được dùng để xử lý các vấn đề và câu hỏi thường gặp trong đời sống con người. Các chủ đề rất đa dạng tùy thuộc vào chuẩn mực xã hội và mong đợi của cộng đồng. Kỹ năng sống có chức năng đem lại hạnh phúc và hỗ trợ các cá nhân trở thành người tích cực và có ích cho cộng đồng.
Dạy kỹ năng sống cho trẻ mầm non liệu có quá sớm?
Về cơ bản, kỹ năng sống có thể hiểu là kinh nghiệm khi đối mặt với thách thức được con người đúc kết qua giáo dục và trải nghiệp thực tế. Vì vậy, giáo dục về kỹ năng sống cho trẻ em là việc cha mẹ nên làm càng sớm càng tốt để con có thêm nhiều trải nghiệm quý giá, có thể sửa đổi được những điểm yếu cố hữu ngay từ “trứng nước”.
Hơn hết, giai đoạn trẻ đang học mầm non là thời điểm con thích tìm hiểu, học hỏi nhanh. Dạy các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non từ sớm là cơ hội để bé làm quen dần với môi trường xã hội, tích lũy kinh nghiệm từ sớm làm tiền đề cho sự phát triển trong tương lai. Những lợi ích khác có thể kể đến như:
- Giúp con dễ dàng thích nghi với môi trường mới
- Hỗ trợ cho sự phát triển của trẻ sau này
- Trẻ có thể dễ dàng hòa nhập với bạn bè
- Nuôi dưỡng đức tính tự lập của trẻ ngay cả khi không có ba mẹ bên cạnh
- Giúp trẻ hiểu chuyện sớm hơn, ba mẹ nuôi con không còn quá vất vả.
Ba mẹ có thể tham khảo thêm: Chuẩn bị gì cho con sắp vào lớp 1?
Tổng hợp các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non!
Các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non – Loại nhận thức
Khả năng tự nhận thức
Tự nhận thức là kỹ năng sống giúp bé hiểu cảm xúc, suy nghĩ của chính mình khi đối diện với một sự việc nào đó. Tự nhân thức làm trẻ xác định các giá trị nội tại của bản thân, nắm được tính cách, điểm mạnh, điểm yếu, nhu cầu của chính mình, từ đó hiểu được bản thân thực sự là ai.
Một khi đã tự nhận thức được vị trí của bản thân, cùng với sự hướng dẫn của phụ huynh. Bé có thể phát huy tối đa những điểm mạnh, sửa đổi hạn chế những điểm yếu, không chỉ vậy trẻ xác định được mình muốn gì sẽ có lợi thế hơn các bạn rất nhiều trong việc hướng nghiệp, lên kế hoạch bản thân sau này.
Tự nhận thức là kỹ năng cần thiết cho trẻ mầm non mà ngay cả người lớn cũng phải trau dồi để phát triển trong xã hội. Vậy nên, bé có khả năng tự nhận thức càng sớm sẽ càng có lợi thế sau này. Cha mẹ nên thường xuyên hỏi bé những câu hỏi về bản thân để con tự suy ngẫm nhìn nhận như: Con thích gì? Con có điểm mạnh gì? Điều gì con thường làm chưa tốt so với các bạn?…
Kỹ năng tự kỷ luật cho trẻ
Kỷ luật là một kỹ năng quan trọng trong các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non. Nhờ kỹ năng này, trẻ sẽ tự có nhận thức về việc nề nếp sinh hoạt cũng như là việc học tập của bản thân. Tự kỷ luật còn giúp trẻ có khả năng hoàn thành được các mục tiêu mình đặt ra mà không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi sự sao nhãng, trì hoãn hay cám dỗ của bên ngoài gây mất tập trung.
Tự kỷ luật bản thân là việc không hề dễ mà ngay cả người lớn còn khó làm được. Nhưng nếu bạn rèn luyện thói quen kỷ luật từ nhỏ thì mọi thứ sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều cho con. Để rèn kỹ năng sống kỷ luật cho con, bạn có thể thường xuyên để trẻ tự làm một công việc vào một khung giờ cố định. Hãy khen thưởng khi trẻ duy trì tốt và tước đi các quyền lợi khi trẻ sao nhãng, chểnh mảng chứ đừng dùng biện pháp bắt ép, quát mắng trẻ nhé!
Dạy trẻ nhận thức về giới tính và giáo dục giới tính
Đúng vậy, nhận thức về giới tính và giáo dục giới tính cũng là một trong các loại kỹ năng sống cho bé mầm non. Giáo dục giới tính từ sớm cho trẻ thường bị các bậc cha mẹ ở Việt Nam xem nhẹ. Tuy nhiên, thế giới đã có thay đổi lớn về quan điểm liên quan đến giáo dục giới tính và cộng đồng LGBTQ+ được chấp nhận nhiều hơn. Thường các đặc điểm sinh lý và xu hướng sẽ chỉ hiện rõ khi ở giai đoạn dậy thì, nhưng giáo dục sớm cho trẻ từ từ hiểu và nhận thức được giới tính của mình là cần thiết để tránh những bối rối, hiểu lầm về giới tính, phòng ngừa các nguy cơ xấu có thể xảy đến.
Ở giai đoạn này, cha mẹ chỉ nên giáo dục cho bé nhận thức được quá trình hình thành em bé, gia đình và tránh đề cập đến tình dục. Cha mẹ cũng nên dạy bé nhận thức được sự riêng tư về thân thể của mỗi người đặc biệt là vùng nhạy cảm, rằng chỉ được tiếp xúc với cơ thể người khác ở một giới hạn nhất định và người khác cũng vậy.
Kỹ năng tư duy sáng tạo
Trẻ ở thời điểm này có cách nhìn thế giới rất khác với người lớn và thường đưa ra những câu hỏi, ý tưởng sáng tạo về các vấn đề xung quanh. Rèn luyện cho trẻ duy trì tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề mà không bị ảnh hưởng bởi các giới hạn sẽ giúp bé linh hoạt, tự tin, đạt được nhiều thành công sau này.
Cha mẹ có thể rèn luyện tư duy sáng tạo cho bé bằng những cách đơn giản như cho bé học vẽ, đọc sách cho bé hay cho trẻ chơi những trò chơi đòi hỏi sự sáng tạo như lego, xếp hình,… Tư duy sáng tạo là một trong các kỹ năng cần thiết cho trẻ mầm non mà cha mẹ nên lưu ý rèn luyện cho trẻ hỗ trợ đắc lực cho tương lại con sau này.
Dạy cho trẻ tư duy phản biện và tư duy logic
Tư duy phản biện và tư duy logic là kỹ năng sống cần thiết cho trẻ mầm non chắc hẳn cha mẹ đã được nghe nói tới rất nhiều. Thế nhưng các bậc phụ huynh đã hiểu rõ chúng, lợi ích và cách để rèn luyện cho con chưa?
Tư duy logic có thể hiểu đơn giản là cách lập luận, suy nghĩ của bộ não dựa trên những thông tin được xâu chuỗi một cách hợp lý, tạo ra những kế hoạch, cách giải quyết vấn đề khả thi nhất. Tư duy phản biện là dùng những lập luận, lý lẽ kết hợp những phân tích, đánh giá đa chiều của bản thân để bảo vệ quan điểm, làm rõ các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày.
Tư duy logic và phản biện sẽ chìa khóa để khai mở trí não trẻ, giúp trẻ có sự linh hoạt, tự tin bảo vệ quan điểm, tranh luận để tìm ra chân lý và khẳng định giá trị bản thân mình. Cha mẹ có thể rèn luyện tư duy logic và phản biện của trẻ thông qua các bài giải toán, đố mẹo và thường xuyên thảo luận, đưa ra những dữ kiện, ý kiến trái chiều với bé kích thích khả năng xâu chuỗi, phản biện của bé.
Ba mẹ có thể tham khảo thêm: Cách tối ưu nhất để dạy trẻ 3 tuổi thông minh
Các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non – Loại xã hội
Kỹ năng tự chăm sóc bản thân
Tự chăm sóc bản thân là kỹ năng đầu tiên, tiên quyết trong loại xã hội của các loại kỹ năng sống cho bé mầm non. Giai đoạn này, trẻ đã có thể tự lập những chuyện đơn giản như ăn mặc, vệ sinh cá nhân, tự đi ngủ,… Vậy nên cha mẹ đừng quá bảo bọc cho con mà hãy bắt đầu chỉ dẫn để trẻ tự làm những việc đơn giản hàng ngày nhé!
Kỹ năng này sẽ giúp trẻ duy trì một nề nếp sống lành mạnh, sự độc lập, mạnh mẽ, không bị dựa dẫm, ỷ lại. Hình thành một con người tự chủ, tự cường, tự tin trong tương lai và còn đóng vai trò hỗ trợ cho kỹ năng kỷ luật bản thân.
Kỹ năng an toàn giao thông cơ bản
Việc tham gia giao thông đối với trẻ mầm non là khá khó vì ở độ tuổi này, trẻ chưa hiểu được những nguy hiểm về xe cộ, đôi khi còn hồn nhiên chạy ra giữa lòng đường chơi đùa. Vậy nên, nếu cha mẹ không muốn luôn phải để mắt đến sự an toàn của trẻ khi tham gia giao thông. Hãy giáo dục từ sớm cho trẻ mầm non những quy tắc cơ bản về giao thông như đèn tín hiệu, cách qua đường cẩn thận, không chạy nhảy, đùa nghịch ngoài lòng đường.
Ngoài ra, giáo dục sớm cho trẻ về những nguy hiểm, cách sử dụng điện, nước, các vật dụng sắc nhọn,… cũng là các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non mà cha mẹ nên lưu ý.
Phải xử lý như nào khi bị lạc?
Ở độ tuổi này, khả năng ghi nhớ, nhận thức về phương hướng của bé chưa được tốt nên việc bé đi lạc diễn ra rất thường xuyên. Đặc biệt là những địa điểm đông người như trung tâm thương mại, đường phố đông đúc,… Vậy nên trang bị những hiểu biết, cách xử lý khi bị lạc cho bé là rất cần thiết.
Cha mẹ có thể dạy trẻ ghi nhớ số điện thoại của các thành viên lớn tuổi trong gia đình và địa chỉ nhà là đơn giản nhất hay dạy trẻ nhận biết đồng phục của các chú công an, bảo vệ để nhờ sự trợ giúp. Cẩn thận hơn nữa, phụ huynh nên để lại mảnh giấy về toàn bộ thông tin liên lạc trong cặp bé cũng như áp dụng các công nghệ thiết bị định vị.
Kỹ năng tự bảo vệ bản thân. Làm gì khi gặp người xấu?
Trẻ nhỏ có sự ngây thơ, trong sáng là tốt thế nhưng các bé thường không có sự cảnh giác nhất định đối với người lạ nên rất dễ bị người xấu dụ dỗ, lợi dụng, xâm hại, hay bị bạn bè bắt nạt,… Vì vậy, phụ huynh nên chỉ dạy bé cảnh giác hơn, không tùy tiện nghe lời, nhận đồ, đi theo người lạ mà không có người thân ở bên. Giúp trẻ ghi nhớ những địa điểm an toàn như nhà ở, đồn cảnh sát, tránh xa nơi vắng người, không tự tiện đến nơi xa lạ.
Kỹ năng tự bảo vệ bản thân là một kỹ năng quan trọng trong các loại kỹ năng sống cho bé mầm non không chỉ vì tính thiết thực của nó mà còn vì để trẻ nhận thức sớm được phải bảo vệ, trân trọng bản thân. Ngoài việc tự giáo dục cho trẻ, cha mẹ còn có thể đưa con đến những cơ sở dạy võ, dạy tự vệ,…
Tự tin chủ động giao tiếp
Giao tiếp, bày tỏ ý kiến, mong muốn của mình với người xung quanh là một kỹ năng quan trọng trong các loại kỹ năng sống cho bé mầm non. Trau dồi khả năng tự tin giao tiếp khiến trẻ đễ dàng trao đổi với người khác, khiến bé được nhiều người yêu mến hơn, dành được nhiều cơ hội tốt hơn. Cha mẹ có thể dạy con kỹ năng này bằng cách thường xuyên nói chuyện với con, cho bé đọc truyện, tiếp xúc với những chốn đông người.
Kỹ năng hòa đồng, ứng phó với bạn xấu
Không phải ai giao tiếp giỏi cũng hòa đồng, thế nên dạy trẻ kỹ năng hòa đồng bổ trợ với kỹ năng giao tiếp sẽ là lợi thế của bé khi ở trong môi trường mới, kết được nhiều bạn hơn, luôn vui vẻ và nhận được nhiều sự giúp đỡ khi cần. Thế nhưng không phải với ai trẻ cũng nên hòa đồng, đặc biệt là với các đứa trẻ hư. Con nên được giáo dục đúng khi đối xử với các bạn hư để tránh gặp phải bắt nạt, xô sát hay tệ hơn ảnh hưởng đến nhân cách, suy nghĩ của trẻ sau này.
Cha mẹ có thể rèn sự hòa đồng của con bằng cách thường xuyên cho con chơi đùa cùng bạn cùng trang lứa và để ý đến thái độ, hành động, cử chỉ của chúng nhằm có những sửa đổi phù hợp.
Dạy trẻ yêu thương động vật, bảo vệ môi trường
Thật vậy, yêu thương động vật và bảo vệ môi trường cũng là các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non cần học. Là con người ai cũng cần có lòng nhân ái, trách nghiệm, tôn trọng với môi trường và các sinh vật cùng chung sống trên trái đất. Bạn sẽ không muốn thấy con bạn bạo hành động vật hay xả rác bừa bãi từ đó hình thành một nhân cách ích kỷ, vô trách nghiệm ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ sau này đâu.
Dạy trẻ kỹ năng bơi lội, thoát hiểm tình huống khẩn cấp
Kỹ năng bơi lội, phòng chống cháy nổ, xử lý các tình huống khi cần thoát hiểm như hỏa hoạn, động đất, bão lũ là một kỹ năng sống cần thiết cho bé mầm non. Những kỹ năng sống này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống còn của trẻ và những người xung quanh khi vô tình vướng phái những tình huống khẩn cấp, nguy hiểm.
Kỹ năng quản lý thời gian
Trẻ nhỏ trong thời gian này thường chưa nhận thức được về thời gian do lịch trình hàng ngày của bé thường được cha mẹ sắp xếp từ trước hay phải theo lịch của trường mầm non. Thế nhưng, việc phân bổ thời gian một cách hợp lý lại là một yếu tố vô cùng quan trọng ảnh hưởng đến sự thành công của trẻ sau này. Chính vì vậy, cha mẹ nên rèn cho bé kỹ năng sống cần thiết cho trẻ mầm non này bằng cách thử để con tự sắp xếp lịch trình hàng ngày của mình và tuân thủ theo nó.
Dạy trẻ giúp đỡ, chia sẻ những khó khăn của người khác
Một đứa trẻ được dạy về sự nhân ái, sẵn sàng chia sẻ, giúp đỡ người khác khi gặp khó khăn ngay từ nhỏ sẽ lớn lên với những đức tính tốt như sự rộng lượng, lòng bao dung và đạt được nhiều sự yêu quý, tôn trọng từ người khác. Để giúp con hình thành kỹ năng cần thiết này, cha mẹ chỉ cần cho con làm những công việc nhà đơn giản giúp đỡ bố mẹ hay dạy con giúp đỡ bạn học khi họ ngã, chia sẻ bánh kẹo với bạn bè,…
Kỹ năng quản lý, tiết kiệm tiền bạc
Không chỉ người lớn cần kỹ năng quản lý, tiết kiệm tiền bạc, thực tế trẻ thiếu kỹ năng này rất dễ mắc phải tình trạng tiêu tiền hoang phí, không trân trọng đồng tiền và dẫn tới những thói quen chi tiêu xấu sau này. Do vậy, dù ở trường học không hề dạy kỹ năng này nhưng cha mẹ cũng có thể cân nhắc dạy bé khi ở nhà.
Để dạy bé quản lý, tiết kiệm tiền, cha mẹ nên cho con một số tiền tiêu vặt nho nhỏ để rèn tính tiết kiệm cũng như tự bé có thể quản lý chi tiêu của mình. Dạy trẻ cách nhận biết, cách đếm, phân biệt giá trị đồng tiền và sử dụng, tiết kiệm hợp lý.
Ba mẹ có thể tham khảo thêm: Chế độ dinh dưỡng tối ưu nhất cho trẻ 3 tuổi
Các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non – Loại cảm xúc
Dạy trẻ khả năng quản lý cảm xúc cá nhân của mình
Ở trẻ nhỏ thường rất khó để quản lý được cảm xúc cá nhân dẫn đến những tình huống khó xử như con bướng bỉnh, cáu giận, la hét khi không vừa ý mình. Để tránh con trở thành một đứa trẻ nóng nảy, bồng bột, hãy dạy trẻ cách kiểm soát cảm xúc ngay từ giai đoạn mầm non.
Cha mẹ có thể dạy con kỹ năng sống quản lý cảm xúc bằng những cách đơn giản như lắng nghe và giúp trẻ học cách lắng nghe con người bên trong con, điều đó sẽ giúp con cảm nhận được sự quan tâm, thấu hiểu từ đó kiềm chế, giải tỏa được những cảm xúc sắp “tràn ly”. Cha mẹ cũng có thể chỉ cho con thấy hâu quả của việc để cảm xúc nguyên thủy chi phối mình qua những câu chuyện, tình huống thực tế.
Thúc đẩy sự tự tin, chủ động của bé
Sự tự tin, chủ động có thể nói là kỹ năng lòng cốt trong các loại kỹ năng mềm cho trẻ mầm non. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành công, niềm tin tưởng vào khả năng của chính mình, không rụt rè, dựa dẫm, đem lại nhiều cơ hội cho trẻ sau này.
Để giúp bé rèn luyện kỹ năng tự tin, chủ động trước mọi việc trong cuộc sống, cha mẹ cần giúp trẻ thành thục kỹ năng tự nhìn nhận để thấy được điểm mạnh, điểm yếu của chính mình. Hiểu và trân trọng giá trị của chính mình mới có thể tự tin, chủ động thực hiện tốt những công việc khác.
Khả năng dám nhận lỗi và thể hiện sự biết ơn
Cuối cùng trong danh sách các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non là khả năng dám nhận lỗi do mình gây ra và thể hiện sự biết ơn khi nhận được sự giúp đỡ. Đây là kỹ năng cha mẹ nên dạy cho con càng sớm càng tốt vì phải là một người chân thành, chân thật, có trách nghiệm với chính mình mới dám đứng ra thừa nhận lỗi lầm của mình cũng như hết lòng cảm ơn người khác.
Để dạy bé kỹ năng mềm cần thiết này tiên quyết là ở bậc cha mẹ làm gương, dù phụ huynh làm sai cũng phải xin lỗi, được con giúp đỡ hãy nói lời cảm ơn. Thể hiện sự bình đẳng cho con thấy, ai cũng nên nói 2 lời này bất kể vai về, tuổi tác cha mẹ nhé!
Qua bài viết tổng hợp này, chắc hẳn cha mẹ cũng đã có kế hoạch riêng cho việc dạy các loại kỹ năng sống cho trẻ mầm non phù hợp với con của mình. Thế nhưng Enspire xin gửi các phụ huynh lời khuyên rằng dạy con kỹ năng sống là một chặng đường dài, đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỷ luật của cả cha mẹ và con cái. Cha mẹ hãy cùng thực hiện những kỹ năng này với con như một người làm gương và bạn đồng hành của con.
Ba mẹ có thể tham khảo thêm: Sự phát triển của trẻ 3 tuổi, bước chuyển mình quan trọng cha mẹ nên biết
